بارداری خارج‌رحمی

حاملگی خارج رحمی (Ectopic pregnancy) زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور در جایی به‌جز دیواره رحم کاشته شود.

گاهی تخمک بارور شده به سوی رحم نمی‌رود و در بین راه، مثلاً درون لوله فالوپ (لوله رحم) لانه گزینی نموده و آغاز به رشد می‌کند یا حتی اصلاً وارد لولهٔ فالوپ نمی‌شود و در لگن یا داخل حفره صفاقی آغاز به رشد می‌کند، که به این حالت‌ها حاملگی نابجا می‌گویند.

حاملگی نابجا اصولاً به زایمان طبیعی نوزاد زنده نمی‌انجامد و به محض تشخیص باید جنین خارج شود در صورت تأخیر در تشخیص و درمان احتمال شوک و مرگ مادر وجود دارد.

عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا

استفاده از دستگاه جلوگیری از حاملگی که داخل رحم قرار می‌گیرد (آی.یو.دی).
سابقه عفونت‌های شکمی یا لگنی
وجود چسبندگی‌ها (رشته‌های بافت جوشگاهی) در اثر اعمال جراحی قبلی
سابقه حاملگی در لوله‌های رحمی
سابقه جراحی بر روی لوله‌های رحمی یا رحم
سابقه آندومتریت (التهاب آندومتریوم، بافت پوشاننده سطح داخلی رحم) در بیمار باشد.
وجود ناهنجاری در رحم^[۱]

علائم بروز حاملگی خارج رحمی

لکه بینی
تاخیر در عادت ماهانه
مثبت بودن آزمایش خون بارداری یا βhCG ( در ۹۹% موارد)
درد تقریباً زیاد در زیر شکم
حساسیت در لمس شکم
دیده نشدن کیسه حاملگی درون حفره رحم (سر جای اصلی) در تصاویر سونوگرافی البته با کمک گرفتن از سونوگرافی ترانس واژینال

درمان

درمان دارویی

درمان زودهنگام حاملگی‌های خارج از رحم به کمک متوترکسات یکی از روش‌های مناسب و کارا می‌باشد که به عنوان جایگزینی مناسب برای مداخلات جراحی در دهه ۱۹۸۰ میلادی پدید آمد. متوترکسات که یک مهارکننده تولید اسید فولیک است با اتصال به آنزیم دی هیدروفولات ردوکتاز از تبدیل دی هیدروفولات به تتراهیدروفولات که شکل فعال فولات است جلوگیری به عمل می‌آورد. فولات برای ساخت پورین‌ها و پیریمیدین‌ها که در ساختار DNA و RNA حضور دارند ضروری است. با توقف تولید پورین ها و پیریمیدین تولید RNA ،DNA و پروتئین هم در سلول متوقف می‌شود. به این ترتیب اگر متوترکسات در اوایل بارداری تجویز شود رشد جنین متوقف می‌شود که این حالت منجر به سقط جنین خواهد شد. ^[۲]

مداخلات جراحی

زمانی که خونریزی رخ داده باشد، توده جنینی بزرگتر از ۳.۵ سانتی متر باشد یا میزان β-hCG بیش از ۶۰۰۰mIU/ml باشد ^[۳] می‌توان از مداخلات جراحی کمک گرفت. جراحان برای دسترسی به لگن از لاپاروسکوپی یا لاپاروتومی کمک می‌گیرند. سپس لوله فالوپ آسیب دیده با توجه به میزان جراحت تحت سالپینگوستومی یا سالپینژکتومی قرار می‌گیرد. بر خلاف سالپینژکتومی که لوله رحمی از بدن فرد خارج می‌گردد، در سالپینگوستومی تنها محتویات لوله‌های رحمی تخلیه می‌گردد. تخمین زده می‌شود که %۱۱-۰.۵ حاملگی‌های خارج رحمی تحت مداخلات جراحی قرار می‌گیرد. اولین جراحی موفق برای حاملگی خارج رحمی توسط رابرت لاسن در سال ۱۸۸۳ انجام شد.^[۴]